Omdat je nooit bent uitgeleerd

"Afspenen" Het najaar is aangebroken, en dat betekent voor veel veulens dat het tijd is om op eigen benen te gaan staan. Nou ja, ‘tijd is’? Dat is wat wij mensen hebben bedacht. Want ‘afspenen’, dus merrie en veulen van elkaar scheiden, is iets wat vooral de mens dient, en niet de merrie, laat staan het veulen. De reden hiervoor? De merrie moet weer getraind worden, de stalperiode breekt aan, waarbij het onhandig is om beide in 1 box te huisvesten of de dooddoener ‘omdat we het altijd zo hebben gedaan’. De meeste veulens worden (idealiter) geboren in de maanden maart t/m juni en dat maakt ze in september nog maar 3 tot 6 maanden oud. En die leeftijd levert ieder jaar weer leuke discussies op. Zoals ik onlangs op de sociale kanalen een filmpje tegenkwam. Volgens de tekst bij het filmpje ging het hier om 2 merrieveulens van 4 maanden oud die pas gespeend en al ‘dikke vriendinnen’ waren. Lovende woorden in de reacties, en slechts een enkeling zag wat er werkelijk gebeurde; het filmpje toonde 2 gestreste veulens die onwennig rondjes om elkaar heen draaiden in een kleine ruimte. De staartjes tegen de billen geknepen, de oortjes naar achteren en de oogjes wijd open, en ‘happend’ met de monden, een teken van onderdanigheid. Wellicht had de plaatser van het bericht er beter aan gedaan om de dames eerst een paar dagen aan elkaar te laten wennen alvorens een filmpje te posten. Bij deze filmpjes ben ik altijd benieuwd naar het hoe en waarom. Hoe zijn de veulens afgespeend? In één ruk bij de merrie vandaan gehaald, of geleidelijk af laten wennen door in een tijdsbestek van meerdere dagen tot weken merrie en veulen tijdelijk te scheiden, met steeds grotere tussenpozen? Dit laatste is ook voor het opdrogen van de uier van de merrie veel wenselijker, het verkleind de kans op mastitis. Om nog maar te zwijgen over de traumatiserende ervaring die het abrupt scheiden met zich meebrengt. Met een reële kans op gedragsproblemen op latere leeftijd. En waarom op een leeftijd van slechts 4 maanden? Bij baldadige hengstveulens die de merrie terroriseren met hun speelse of voorlijke gedrag, kan ik me het nog voorstellen. Ook bij merries die zichzelf helemaal uitkleden tijdens de lactatie vind ik vroeg scheiden van merrie en veulen nog enigszins te verantwoorden. Helaas gaf de begeleidende tekst bij het filmpje geen verdere informatie. In het wild, dus zoals moeder natuur het bedoeld heeft, groeit het veulen op in de kudde en blijft het bij de merrie tot het volgende veulen zich aandient. Het veulen wordt geleidelijk afgestoten door de merrie, ze laat haar kroost minder vaak drinken en het veulen zal meer en meer toenadering zoeken bij de rest van de kudde. Die kudde bestaat uit soortgenoten van alle leeftijden. En niet uitsluitend uit leeftijdsgenootjes, zoals jonge paarden in de gangbare paardenhouderij worden opgefokt. Een kudde met verschillende leeftijden zorgt ervoor dat jonge dieren opgroeien in een hiërarchie waarbij ze rangorde en respect leren, en bovenal leren hoe ze ‘paard’ moeten zijn. Dit leren ze niet, of in ieder geval in mindere mate, als ze uitsluitend met leeftijdsgenoten samen worden gehouden. Dan is het niet meer dan een verzameling pubers die elkaar goede, maar ook slechte gewoonten aanleren. Eigenlijk zijn het net mensen! Moeten we onze veulens dan maar het hele eerste levensjaar bij moeders laten? In een perfecte wereld zou dat het mooiste zijn. Maar we moeten het per situatie bekijken en beoordelen. En dit zo goed mogelijk inpassen in de wereld van het gedomesticeerde paard. Maar wel met kennis van en respect voor de natuurlijke gedragingen, instincten en behoeften van het paard. Persoonlijk denk ik dat 6 maanden toch wel het minimum zou moeten zijn, uitzonderingen daargelaten. Want wat je in de jeugd kapotmaakt, kom je op latere leeftijd weer tegen. En wat in de jeugd gemist wordt, dat halen ze later nooit weer helemaal in. Zonder gekheid, en absoluut ook zonder iemand tegen het zere been te schoppen, de leeftijd en manier van ‘afspenen’, of 'afwennen', wat eigenlijk een beter woord is, is iets waar we in de paardenhouderij voorzichtig mee moeten zijn. Daarbij is openheid ook hier weer het sleutelwoord. Dierenwelzijn ligt anno 2025 onder een vergrootglas, en dat geldt niet alleen voor de veehouderijsector, maar ook voor de paardenhouderij. Stof tot nadenken, en hopelijk, meer bewustwording...

Workshop 'Kennismaken met myofasciale release therapie' Afgelopen vrijdag ben ik afgereisd naar Gouda voor de workshop 'Kennismaken met myofasciale release therapie'. Deze workshop wordt gegeven door dierenarts Karin Leibbrandt, een expert op het gebied van training en revalidatie van paarden. Ik was nieuwsgierig geworden naar deze behandelmethode door een oud-collega van de eerste praktijk waar ik werkte als dierenartsassistente. Zij is opgeleid door Karin en heeft inmiddels haar eigen bedrijf als paardenrevalidatie therapeute. Ik volg haar bedrijf met grote interesse op de sociale media. In het kort: myofasciale release therapie staat voor spier (myo) en bindweefsel (fascia) losmaken (release). Bindweefsel komt in allerlei vormen voor en zit in het hele lichaam, rond alle spieren en organen. Het zit als het ware als een soort kous om het lichaam heen. De functie van de fascies is onder andere het vormgeven aan de spieren en het verzorgen van de spiercellen. Samen met de spieren vormen de fascies banen in het lichaam welke zorgen voor bewegingsmogelijkheid, lichaamshouding en stabiliteit. Daarnaast wordt energie opgeslagen in de fascies zodat het paard effectief en efficiënt kan bewegen. Het myofasciale systeem zorgt er tevens voor dat lymfevloeistof door het lichaam wordt getransporteerd en daarmee heeft het een belangrijke rol in het afweersysteem. Ook is wetenschappelijk aangetoond dat fascies emoties opslaan, en door deze fascies te releasen, emoties los kunnen komen en verwerkt kunnen worden. Na een interessante presentatie ging Karin aan de slag met een 20-jarige manegepony. De pony was op meerdere punten scheef, liep onregelmatig en kon in draf alleen maar 'stuiteren'. Bij ook maar wijzen naar de achterhand reageerde hij met een gerichte trap met het achterbeen richting zijn behandelaar. Zijn gezichtsuitdrukking straalde ongemak uit. Ook zonder voorkennis was duidelijk te zien dat het diertje niet goed in z'n vel zat. De behandeling nam flink wat tijd aangezien er van alles aan de hand was met de pony. Langzaam maar zeker kwam er vertrouwen bij de pony en tegen het einde van de behandeling was hij compleet ontspannen en voelde zijn lijfje een stuk minder strak aan. Toen hij daarna even aan de longe werd gedaan waren zijn gangen duidelijk een stuk ruimer. Het verticaal stuiteren was verdwenen en na een paar minuten volgden er een paar flinke bokkesprongen. Heel bijzonder om te zien: er ging letterlijk een lichtje aan, hij kon weer bewegen! Zijn oogjes en oortjes werden vriendelijk, zacht en open. Tussen de middag was er een heerlijke lunch met goed belegde broodjes, en daarna waren de deelnemers aan de beurt om in groepjes van 2 zelf te oefenen met een paard. Ik en één van mijn mede-cursisten gingen aan de slag met een jonge Tinker ruin in goede conditie. We werden goed begeleid en op weg geholpen om te leren voelen wat deze therapie inhoud en waar en hoe de massagetechnieken uitgevoerd moeten worden. De technieken werden goed uitgelegd en voorgedaan en dit werd bevestigd door de paarden die het mochten 'ondergaan'. De middag was voorbij voor we het in de gaten hadden. Het was een super interessante dag waarbij we een goed beeld kregen van wat deze behandelmethode eigenlijk is en waarvoor je het kunt inzetten. Wat ik vooral maar weer eens bevestigd kreeg is dat, zonder zweverig gedoe, er zeker meer is tussen hemel en aarde. Dat energie voelbaar is en dat je niet moet onderschatten hoe het lichaam omgaat met pijn en emoties, en wat voor schade het kan opleveren als deze emoties door het lichaam worden vastgehouden. Ik ben weer enorm geïnspireerd geraakt door deze dag; er is nog zoveel te leren!